TÜIK verilerine göre 2020 yılının son çeyreğinde GSYH büyümesi %5.9 olarak gerçekleşti. Üçüncü çeyrekte büyüme %6,7 idi. Mevsimsellikten arındırılmış bazda bakıldığında ise çeyreksel büyüme %15,9’dan %1,6’ya geriledi.
Harcamalar yöntemiyle GSYH verilerine baktığımızda bir önceki yıla göre özel tüketimde %8,2 yatırımlarda ise %10,3 büyüme görülürken bir önceki çeyreğe göre yavaşlama göze çarpıyor. Öte yandan kamu harcamalarında %0,8’den %6,6’ya yaşanan artış büyümeye katkı sağlamış görünüyor. Son çeyrekte özel tüketimin büyümeye katkısı 5,44 puan olurken yatırımların katkısı 2,7 kamu tüketimin ise 1,1 puan olarak gerçekleşti. Öte yandan hata terimini içinde barındıran stokların etkisi büyümeyi 1,53 puan olumsuz etkiledi. İç talebin büyümeye katkısında 3.çeyreğe göre düşüş görülürken dış talepte yaşanan artış büyümeyi olumlu etkiledi. Bir önceki çeyrekte büyümeyi olumsuz etkileye ihracatın bu çeyrekte etkisi olmazken ithalatın katkısı 4,7 puandan 1,0 puana geriledi. Önümüzdeki dönemde ihracat artsa bile ithalatın güçlü kalması durumunda dış talebin büyümeye olan negatif etkisini bir müddet daha görebiliriz.
Son çeyrekte büyümedeki güçlü seyre rağmen bir önceki çeyreğe göre yavaşlamadaki en önemli sebep inşaat yatırımlarındaki düşüş olduğu görülüyor. İnşaat yatırımları üçüncü çeyrekte %13.80 büyüme gösterirken çeyrekte %14.7 daraldı. Öte yandan yatırımların öncü göstergesi niteliğinde makine ve teçhizat yatırımları 2Ç 2011’den bu yana en hızlı artış göstererek %38.7 büyürken yazılım geliştirme, veri tabanı ve AR-GE harcamalarıda son çeyrekte %15,8 artış yaşandı. Sektörel bazda incelediğimizde bir önceki çeyrekte %8,60 büyüyen imalat sanayideki büyüme %10,5’e yükseldi. Hizmetler tarafına geçtiğimizde pandemiden en çok etkiken toptan ve perakende ticaret, ulaştırma, depolama, konaklama ve yeme içme faaliyeti sürdüren hizmetler kaleminde ki büyüme %0,1’den %4,6’ya yükseldi. Öte yandan inşaat sektörü %4.7 büyümeden %12.5 daralmaya dönerek büyümeyi olumsuz etkileyen ana faktörlerin başında yer aldı.
Açıklanan son çeyrek verisi ile birlikte 2020 GSYH büyümesi %1,8 olarak gerçekleşirken beklentileri büyümenin %2,0 üzerinde yer almasıydı. . İhracatın yanı sıra sektörel bazda inşaat ve ulaştırma, konaklama gibi hizmetlerin yer aldığı kalemdeki zayıflığın büyümeye olumsuz etkisi devam ediyor. 2020 yılının tamamında ihracatta önceki seneye göre %15.4 düşüş görülürken inşaatta %3.5, hizmetler kaleminde %4.3, eğitim, sağlık gibi kamu hizmetlerini içeren mesleki, idari hizmetler kaleminde de %5.2 daralma yaşandı. Önümüzdeki dönemde aşılamanın artması ve kısıtlamaların kaldırılmasıyla birlikte bu sektörlerde canlanma görebiliriz. Öte yandan yüksek borçlanma maliyetinin inşaat sektörü üzerindeki olumsuz etkisi bir müddet daha devam edebilir. Ayrıca geçen senenin kredi teşviklerinin etkisinin giderek zayıflaması ve yeni teşviklerin devrede olmaması iç talebin katkısını sınırlayacaktır. Dış talep tarafında ise yılın genelinde büyümeye katkısının negatif olarak devam etmesini beklesek de 2020 yılına göre daha olumlu bir tablo olmasını bekliyoruz.
KAGİDER Ekonomi Danışmanı
Özlem Derici Şengül